((گفتم آنچه در جوامع توتالیتر اتفاق می افتد فضاحتهای سیاسی نیست بلکه فضاحتهای مردم شناختی است سئوال برای من اینگونه مطرح بود که قابلیتهای انسان تا چه حد است ؟همه از نظام دیوانسالاری کمونیستی،از گولاک ها ،محاکمات سیاسی و تصفیه های استالینی حرف میزنند و همه ی اینها را به عنوان فضاحتهای سیاسی مطرح می کنند و این حقیقت آشکار را به فراموشی می سپارند که نظام سیاسی نمی تواند کاری فراتر از قابلیتهای مردمان انجام دهد:اگر انسان توانایی کشتن نداشت ،هیچ رژیم سیاسی نمی توانست جنگ راه بیندازد.اما انسان می تواند بکشد . از این جهت همیشه در پس هر مسئله ی سیاسی مسئله ی مردم شناختی -مسئله ی حدود قابلیتهای انسان وجود دارد.))

فرازهایی از مصاحبه ی میلان کوندرا با ایان ماک ایوان -کلاه کلمانتیس-ترجمه ی احمد میر علایی-دماوند 1364

از مقدمه کتاب عشقهای خنده دار میلان کوندرا ترجمه ی فروغ پوریاوری انتشارات روشنگران و مطالعات زنان 1376